Lappi universitehta ovddida museapedagogihka mánáide 400 000 euro prošeavttas

Lappi universitehta dáidagiid dieđagottis lea álgán guovttejagát prošeakta, mas ovddiduvvojit museapedagogalaš oahpposisdoalut ja oahppoplánat ovdaskuvlaahkásaččaide Suomas, Norggas, Itálias ja Romanias. Prošeavtta ruhtada Erasmus + -prográmma 400 000 euroin.

Lappi universitehta dáidagiid dieđagottis lea álgán golggotmánu álggus Early Education in Museums for an Inclusive Future (MusEdu) -prošeakta. Guovttejagát riikkaidgaskasaš prošeavttas plánejuvvojit ja ollašuhttojuvvojit museapedagogalaš oahpposisdoalut ja oahppoplánat ovdaskuvlaahkásaččaide Suomas, Norggas, Itálias ja Romanias. Viiddes ovttasbargofierpmádagas leat museat, universitehtat sihke skuvlema ja árabajásgeassima bálvalusaid fálli organisašuvnnat buot dáin riikkain.

– Museat leat min oktasaš opmodat, ja min sávaldat lea nannet mánáid vásáhusa das, ahte museat leat justa sin várás. Mii háliidit rasttildit giellarájáid ja mátkegaskkaid ja doarjut ovdaskuvlaahkásaččaid oahppama, kreativitehta ja aktiivvalaš riikkavulošvuođa, muitala prošeavtta vásttolaš jođiheaddji, dáiddahistorjjá professor Anniina Koivurova Lappi universitehta dáidagiid dieđagottis.

Prošeavtta áigge plánejuvvojit ja fállojuvvojit museapedagogalaš oahpposisdoalut, mat váldet vuhtii fysalaš, gielalaš, sosiálalaš ja ekonomalaš geahččanguovlluid. Museapedagogalaš sisdoalut hábmejuvvojit ovttasbarggus árabajásgessiiguin ja nu, ahte mánáid dárbbut ja sávaldagat váldojuvvojit vuhtii.

– Mii ovddidit sisdoaluid ovttas suopmelaš, itálialaš, norgalaš ja romanialaš prošeaktaguimmiideametguin. Min prošeaktaguoimmit deattuhit iešguđetlágan áššiid, ja mii sáhttitge atnit ávkki dáin earenoamášmáhtuin ja vásáhusain, Koivurova dadjá.

Prošeavttas heivehuvvo sihke hábmen- ja systemajurddašeapmi.

– Dás ovdamearkan lea prošeavtta álggus ávkin adnojuvvon Gigamapping-bargoneavvu, mainna kártejuvvojit systemajurddašeami prinsihpaid mielde máŋggabealagit dat hástalusat, mat laktásit pedagogalaš sisdoaluid fállamii museabirrasis. Kártema gávdnosiid vuođul oaidnit, makkár pedagogalaš materiálaid galgá ovddidit, Koivurova máinnaša.

Ođđa materiálat ja skuvlen árabajásgessiide

Museavuđot oahppama ovddideami várás MusEdu-prošeakta ráhkada maiddái innovatiivvalaš, dáiddavuđot árabajásgeassinplána. Prošeavttas buvttaduvvo digitála, rabas gáldokoda materiálabáŋku, mii sisdoallá oahppoplána dievasmahtti virtuálačájáhusaid, lihkostuvvanmuitalusaid ja spealu lágan museafearána.

Prošeakta viggá maiddái olahit iešguđetlágan árabajásgeassima čanusjoavkkuid, dego kulturorganisašuvnnaid mat dorjot árabajásgeassima. Prošeavtta áigge ordnejuvvojit skuvlendilálašvuođat árabajásgeassima oahpaheaddjiide ja earáide prošeavttaš doaibmi oassebeliide. Bajásgeassit ožžot skuvlema museavuđot oahpahanvugiin ámmátlaš máhtu nannema várás.

– Daiguin doaimmaiguin mii viggat ovddidit inklusiiva ja bistevaš bajásgeassima. Vugiiguin nannejuvvojit ovdaskuvlaahkásaččaid dáiddut kreativitehta, iešluohttámuša ja vásttolašvuođa ovddideapmin. Min ulbmilin lea doarjut ovttasbarggu skuvllaid ja museaid gaskka, Koivurova dadjá.

Suomas earenoamáš deaddu davvisámegiela ja kultuvrra doarjumis

Suomas prošeakta vuodju Lappi guhkes mátkegaskkaide sihke vehádatgiela ja kultuvrra doarjumii.

Lappi universitehta ovttasbargoguoibmin Suomas leat Roavvenjárgga dáiddamusea ja davvisámegiela giellabeassi. Giellabeassi lea eamiálbmoga dahje giellavehádaga gielain doaibmi beaiveruovttujoavku, gos mánáiguin hállojuvvo davvisámegiella.

Prošeavtta bargit ja govvadáiddabajásgeassima studeanttat Lappi universitehtas, Roavvenjárgga dáiddamusea ja davvisámegiela giellabeassi plánejit ja ovddidit prošeavttas oahpposisdoaluid ja -materiálaid. Daid ulbmilin lea doarjut máná sápmelaš kulturidentitehta. Lassin fállojuvvo diehtu sámi dáidagis, kultuvrras ja vehádatgielas riikkaidgaskasaččat.

Prošeavtta loahpas oahppomateriála almmustahtto fierpmis, ja dat jorgaluvvo sihke eaŋgalasgillii ja davvisámegillii.

MusEdu-prošeakta

• Early Education in Museums for an Inclusive Future (MusEdu) 2025–2027
• Prošeavtta ollašuhttit:
  • Lappi universitehta dáidagiid dieđagoddi (prošeavtta váldokoordináhtor)
  • Oslo School of Architecture and Design (Norga)
  • PaCO Design Collaborative (Itália): riikkaidgaskasaš, hábmema ja skuvlema deattuheaddji ja plánemii vuođđuduvvan ovttasbargofierpmádat, mii bargá earenoamážit sosiála innovašuvnna, bistevaš ovdáneami, ja servošiid huksema ovddideami bealis
  • All Grow Association (Romania): organisašuvdna, mii ii háhpohala vuoittu ja man ulbmilin lea addit earenoamážit heajut sajádagas leahkki mánáide ja nuoraide vejolašvuođa šaddat, oahppat ja váikkuhit vásttolaččat, ovttasbarggus lagaš servošiiguin
• Prošeavtta ovttasbargoguoibmin musea- ja skuvlenbálvalusaid fálli oassebealit, mat barget ovttas báikkálaš ovdaskuvllain dahje beaiveruovttuin:
  • Suopma: Roavvenjárgga dáiddamusea (Roavvenjárgga gávpot) sihke Davvisámegiela giellabeassi
  • Itália: Scuola Dell’infanzia Paritaria ”Maria Bambina” -beaiveruoktu
  • Romania: Gradinita cu Program Normal Piticot -ovdaskuva, mii doaibmá Episcop Dionisie Romano -vuođđoskuvlla oktavuođas
  • Norga: 21 musea ovttasbargofierpmádat Museene i Akershus (MiA). Guovddáš museaovttasbargoguoibmi lea MiA-fierpmádahkii gullevaš Linderud Gård -musea, man bálddas leahkki guovtti beaiveruovttuin prošeavttas dahkkojuvvo ovttasbargu.
• Ollislaš bušeahtta 400 000 €, mas Lappi universitehta oassi 100 750 €
• Ruhtadeaddji: Eurohpa uniovnna Erasmus + -prográmma našuvnnalaš doaimmahat, mii doaibmá Oahpahusráđđehusa vuolde.

Lassedieđut:

Dáiddahistorjjá professor, prošeavtta vásttolaš jođiheaddji Anniina Koivurova, tel. 040 578 0878, anniina.koivurova (at) ulapland.fi